Jakie palety określamy mianem fitosanitarnych?

Choć ilość barier w transporcie międzynarodowym ulega zmniejszeniu, to wciąż obowiązuje wiele przepisów dotyczących kwestii związanych z bezpieczeństwem przewozów. Jedną z reguł, która musi być bezwzględnie przestrzegana, jest używanie wyłącznie materiałów, które nie będą stanowiły zagrożenia dla lokalnego środowiska naturalnego. Dla ochrony przed szkodnikami drewna w wielu przypadkach konieczne jest użycie tzw. palet fitosanitarnych.

Palety drewniane w transporcie międzynarodowym

Korzystanie z palet drewnianych to najpopularniejszy sposób na przygotowanie do transportu towarów każdego rodzaju od wyrobów w kartonowych opakowaniach zbiorczych, przez worki czy wiaderka i pojemniki z tworzyw sztucznych aż po przedmioty przewożone z wykorzystaniem nadstawek. Dzięki wystandaryzowanym rozmiarom można je bez problemu umieszczać na skrzyniach i naczepach samochodów ciężarowych czy ustawiać na regałach magazynowych oszczędzając powierzchnię ładunkową oraz przestrzeń niezbędną do składowania. Wielką zaletą palet jest również to, że można je łatwo przewozić i przeładowywać za pomocą wózków widłowych oraz przemieszczać w obrębie hali produkcyjnej lub magazynowej przy zastosowaniu popularnych wózków paletowych tzw. paleciaków – zauważa przedstawiciel firmy ML STARPAL, specjalizującej się w sprzedaży palet i nadstawek nowych i używanych.

Swoje powodzenie palety drewniane zawdzięczają wysokiej wytrzymałości, solidnej konstrukcji oraz niskiej masie. Palety zrobione z wysokiej jakości drewna sosnowego są odporne na działanie wody, mróz oraz podwyższoną temperaturę. Znoszą także znaczne obciążenia, dzięki czemu osiągają dużą ładowność, a przy tym są odporne na uszkodzenia mechaniczne – uderzenia, nacisk i zadrapania. Ze względu na prostą budowę – standardowa paleta składa się z 11 desek, 9 drewnianych wsporników oraz 78 gwoździ – dobrze znoszą wszystkie operacje logistyczne i przewóz zarówno transportem kołowym, jak i koleją. Co ważne, palety drewniane są lekkie w stosunku do ładunku, jaki można za ich pomocą przemieszczać i przechowywać. Używanie palet nie ma więc wpływu na zwiększenie ilości zużywanego paliwa, problemów nie przysparza także ich transport. Do plusów zalicza się także fakt, że są w pełni proekologiczne – wykonuje się je w przeważającej mierze z surowca pochodzącego ze specjalnie prowadzonych plantacji, a użyte drewno może być łatwo poddane recyklingowi, w razie potrzeby bez przeszkód rozłoży się, podobnie jak typowe resztki roślinne w środowisku naturalnym.

Najpopularniejszym rodzajem palet wykorzystywanym w przewozach drogowych i kolejowych są palety w standardach uznawanych przez UIC (Union Internationale des Chemins de fer), czyli Międzynarodowy Związek Kolei oraz EPAL (European Pallet Association). Oba rodzaje palet są stosowane zamiennie, choć wytwarza się je według innych norm – dla palet EPAL będzie to norma EN-13698-1, a dla kolejowych palet EURO Kodeks UIC 435, to wszystkie wymiary poszczególnych rodzajów palet są identyczne. Paleta EUR 1 o wymiarach 800 na 1200 mm odpowiada palecie EPAL 1, podobnie jest z paletami EPAL 2/EUR 2 (1200 × 1000 mm), EPAL 3/EUR 3 (1000 × 1200 mm) oraz EPAL 6/EUR 6, których rozmiary stanowią połowę powierzchni ładunkowej EPAL 1/EUR 1 i liczą 800 × 600 mm. Ważną cechą obu rodzajów palet jest fakt, że mogą one być naprawiane, a po uzupełnieniu braków przechodzą recertyfikację, która jest potwierdzana specjalnie wbijanym tzw. gwoździem naprawczym. Warto pamiętać, że poza paletami EPAL/EURO dostępne są także jednorazowe palety przemysłowe, oferowane najczęściej zarówno w szeregach rozmiarowych im odpowiadających, jak i wariantach od nich większych lub mniejszych.

Czym są palety fitosanitarne i dlaczego należy z nich korzystać?

Palety drewniane są wykorzystywane w transporcie międzynarodowym, muszą więc spełniać odpowiednie wymagania co do swej jakości i użytych zabezpieczeń. Dotyczą ich regulacje związane z ochroną przed przenoszeniem między różnymi rejonami szkodników oraz chorób drewna. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w przypadku przewozów do Unii Europejskiej oraz Szwajcarii należy używać tzw. palet fitosanitarnych. Muszą one być stosowane także przy wwozie na teren państw, które stosują standard ISPM (International Standard for Phytosanitary Measures) Nr 15, czyli Międzynarodowy Standard dla Środków Fitosanitarnych Nr 15 („Wytyczne dla unormowania drewnianych materiałów opakowaniowych w handlu międzynarodowym”) wg Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin FAO (IPPC – International Plant Protection Convention). Palety fitosanitarne nie obowiązują podczas przewozów w obrębie państw należących do Wspólnoty, z wyjątkiem wywozu z terenu Portugalii oraz niektórych regionów Hiszpanii.

Palety fitosanitarne są specjalnie zabezpieczane tak, by w ich drewnie nie pozostały żadne szkodniki ani patogeny. Jest to osiągane dzięki stosowaniu przez określony czas wysokiej temperatury. Poza Unią Europejską do radzenia sobie z tego rodzaju zagrożeniami wykorzystuje się też dość często proces tzw. fumigacji, czyli działania na drewno bromkiem metylu. W użyciu jest także fluorek sulfurylu. Fakt wykonania odpowiedniego zabiegu jest potwierdzony umieszczeniem na palecie znaku w postaci symbolu kłosa wraz z wkomponowanym w niego napisem IPPC oraz kodem kraju, w którym go przeprowadzono, numerem producenta, a także kodem zastosowanego procesu. Rygory te nie obowiązują w przypadku drewnopochodnych materiałów przetworzonych np. płyt wiórowych czy sklejek, może się więc zdarzyć, że wytworzone z takich surowców nadstawki nie będą go miały, a mimo to będzie można ich w pełni legalnie używać.

Konieczność stosowania palet fitosanitarnych wynika wprost z obowiązujących na terenie państw Unii Europejskiej przepisów – Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2031 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin. Naruszenie obowiązku użycia palet spełniających wymogi ISPM 15 powoduje zawrócenie transportu oraz nałożenie kary administracyjnej na podstawie Ustawy z dnia 13 lutego 2020 r., o ochronie roślin przed agrofagami przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa.