Rodzaje narzędzi kaletniczych

Jeszcze jakiś czas temu kaletnictwo zaliczane było do grona tzw. ginących profesji. Dziś, na fali wzmożonego zainteresowania rękodziełem, wraca do łask zarówno na płaszczyźnie hobbystycznej, jak i zawodowej. Z racji stosunkowo niełatwego w obróbce materiału, jakim jest używana w kaletnictwie skóra, dziedzina ta wymaga zastosowania licznych specjalistycznych narzędzi, dzięki którym możliwe jest wytwarzanie i reperacja wyrobów kaletniczych. Do podstawowych przyborów – nie tylko zresztą w tym rzemiośle – należą te kreślarskie, takie jak liniały, ekierki czy cyrkle. Typowo kaletniczym narzędziem będzie jednak dopiero na przykład szydło. Przypomina ono nieco szpikulec do lodu (chociaż w szewstwie używa się również szydeł zakrzywionych), a stosuje się je przede wszystkim do zaznaczania punktów przewlekania nici lub wręcz wykonywania, a także poszerzania otworów, przez które igła rymarska (gruba, o stępionym ostrzu i grubym uchu) przechodzi dzięki temu o wiele łatwiej. Otwory te robi się również wybijakiem. Jest to jedno z najważniejszych narzędzi kaletniczych, które występuje w wielu wariantach. Wybijaki o cieńszych, ustawionych pod kątem ząbkach, przeznaczone są do wyrobów zszywanych nićmi, natomiast te o płaskich, szerokich ząbkach znajdą zastosowanie w przypadku szwów wykonanych rzemieniem. Estetyczne prowadzenie szwu ułatwi też odciskający odpowiednie rowki creaser lub wycinający je groover, który nadaje się również do skór lakierowanych.

Noże

Osobną grupą narzędzi kaletniczych są noże o specjalistycznym zastosowaniu. Do ręcznego rozkroju skór używa się noża zwanego ogólnie krajakiem. Wyróżnić można krajaki cholewkarskie, wykorzystywane przy skórach miękkich, proste lub półokrągłe krajaki do skór blankowych i zakrzywione krajaki do skóry twardej. Zupełnie innym nożem będzie z kolei specyficznie wyprofilowany nóż do ścieniania elementów skórzanych. Do wykonywania artystycznych zdobień użyjemy natomiast noża zwanego z angielska swivel knife. Wycina się nim naniesione uprzednio na skórę wzory. Można je też wypalić pirografem albo „wyrzeźbić” przy użyciu szlifierki multifunkcyjnej, której różne końcówki zastąpią też niekiedy polerkę, papier ścierny czy służące do wykańczania krawędzi skórzanych narzędzia typu edge-slicker i edge-beveler.

Łączenie metalu i skóry

Jak słusznie zwraca uwagę przedstawiciel firmy Krawgors, do zdecydowanie bardziej podstawowych w warsztacie kaletniczym przyborów należeć będą jednak chociażby te wykorzystywane do mocowania w skórze elementów metalowych. Chodzi oczywiście o różnego rodzaju obcęgi (m.in. czołowe tnące, okrągłe i płaskie), wycinaki dziurek na zatrzaski czy nity, służące do mocowania i wyrównywania tych ostatnich dobijaki i nagłowniaki, a także używane w połączeniu z nimi młotki. W pracy kaletnika potrzebne są także wykonane z igielitu płyty, na których rozkrawa się skórę, płyty kamienne, na których skóry te później w miarę potrzeb się ścienia, jak również wyposażone w odpowiednie wgłębienia płyty stalowe, pomocne w mocowaniu zatrzasków. Płaska zaokrąglona listwa z kości albo twardego tworzywa, używana do zawijania brzegów, oznaczania linii szwów i ich wygładzania, to z kolei kostka kaletnicza – również niezbędna w tym wdzięcznym rzemiośle.