Czym zajmuje się nutrigenomika?

Nawet co trzeci Polak cierpi na schorzenia, które wynikają z niewłaściwej diety. Rozwiązaniem może okazać się oczywiście wsparcie fachowców i rozplanowanie racjonalnego żywienia, jednak nie zawsze jest to wystarczające. Kamieniem milowym w kontekście dietetyki może okazać się nutrigenomika, czyli interdyscyplinarna nauka, która bada nie tylko dokładny wpływ pożywienia na ludzki organizm, ale także na geny odpowiedzialne za ryzyko występowania rozmaitych chorób. Tłumaczymy, na czym to dokładnie polega.

Nutrigenomika – z czym to się je?

Nutrigenomika to stosunkowo młoda gałąź nauki (zaczęła kształtować się na przełomie XX i XXI wieku), która łączy w sobie wiele innych dziedzin, takich jak chociażby genetyka, biologia molekularna, farmakogenomika czy też żywienie. Działalność nutrigenomiki skupia się na badaniu tego, w jaki sposób poszczególne składniki naszych posiłków regulują ekspresję genów – przede wszystkim tych, które odpowiadają za dobre zdrowie oraz występowanie i rozwój chorób o podłożu żywieniowym. Dotychczasowe obserwacje dowodzą, że dieta w istotny sposób wpływa na informacje zawarte w naszym genomie, a naukowcy próbują jak najlepiej wykorzystać zdobytą wiedzę, aby zapobiegać i jeszcze skuteczniej leczyć niebezpieczne schorzenia.

Osiągnięcia nutrigenomiki mogą być szczególnie przydatne przy opracowywaniu indywidualnych diet, które dzięki idealnemu dopasowaniu do konkretnych genów byłyby w stanie realnie zmniejszać ryzyko występowania m.in. chorób nowotworowych. Dowiedziono na przykład, że betaina, czyli bioaktywna cząsteczka zawarta w zwykłych burakach, może zmniejszać aktywność genów, które są odpowiedzialne za powstawania zmian rakowych. Dalsze prace naukowców mogą pomóc w przyszłości zapobiegać nadciśnieniu tętniczemu, cukrzycy czy nawet osteoporozie – wyjaśnia nam ekspert z Poradni Dietetyki i Biomedycyny PROmedicum w Łodzi.

Druga strona medalu, czyli nutrigenetyka

Aby lepiej zrozumieć nutrigenomikę oraz jej wpływ na nasze zdrowie, warto wyjaśnić również definicję innego pojęcia, jakim jest nutrigenetyka. To dziedzina zajmująca się analizowaniem różnic genetycznych, które występują u danych osób i mogą mieć wpływ na to, w jaki sposób poszczególne substancje odżywcze są przez nich tolerowane. Rozbieżności, które obserwuje się w genomie, sprawiają bowiem, że taka sama dieta może wywoływać zupełnie inną reakcję w organizmie każdego człowieka.

Najprościej można to sobie wyobrazić na przykładzie nietolerancji laktozy. Niektóre osoby mogą doświadczać problemów gastrycznych po spożyciu produktów mlecznych – jest to spowodowane brakiem lub niedoborem enzymu, który jest odpowiedzialny za rozkładanie cukru mlecznego. Deficyt samego enzymu wynika z kolei z uwarunkowań genetycznych. Różnorodne warianty genomów mogą więc sprawiać, że potencjalnie obojętne produkty spożywcze mogą wpływać na zdrowie lub złe samopoczucie.

Optymalna dieta – jak ją ustalić?

Nutrigenomika oraz nutrigenetyka jasno pokazują, że dotychczasowe myślenie o właściwym odżywianiu należy w znacznym stopniu przewartościować. Dotyczy to również ogólno przyjętych zasad, zgodnie z którymi rozpisuje się obecnie diety – dziś wiemy bowiem, że nawet najlepsze rekomendacje żywieniowe nie sprawdzą się w równym stopniu u wszystkich ludzi. Kluczem do spersonalizowania diety jest wiedza płynąca z nutrigenomiki.

Jak jednak sprawdzić swój profil żywieniowy i dowiedzieć się, jakie produkty mają szczególnie dobroczynne działanie? W tym celu wykorzystuje się badania genetyczne, które umożliwiają zaproponowanie optymalnych zaleceń związanych z odżywianiem. Dieta oparta na takich informacjach będzie dzięki temu w stu procentach zgodna z genomem i specyficznymi wymaganiami organizmu.

Ile kosztuje ustalenie genodiety?

Wykonanie specjalnego testu DNA, który umożliwi ustalenie diety zgodnej z genami, to dosyć spory wydatek – w zależności od danej kliniki i dokładnego zakresu badań koszt waha się od 1 do nawet 2,5 tysiąca złotych. Pewnym pocieszeniem może być jednak fakt, że ludzkie DNA jest niezmienne – test wystarczy więc zrobić tylko raz, ponieważ wystarczy nam do końca życia. Dzięki temu opracowany sposób żywienia również nie ulegnie zmianie i w posłuży nam w takiej samej formie przez dziesięciolecia.