Czym jest odpuszczanie stali?

Odpuszczanie stali jest jednym z zabiegów wykonywanych w celu zmiany własności tego materiału. Wykorzystywane są w nim, podobnie jak przy hartowaniu stali, metody obróbki cieplnej. Jak dokładnie przebiega proces odpuszczania i czy zawsze uzyskujemy takie same efekty? Gdzie realizowane są tego rodzaju usługi? Odpowiadamy na te pytania w poniższym artykule.

Odpuszczanie stali – o procesie

Odpuszczanie stali przebiega w temperaturze 150ºC-650ºC. Ten rodzaj obróbki cieplnej nie jest czasochłonny, trwa zwykle maksymalnie dwie godziny. Materiał lub przedmiot poddawany odpuszczaniu jest rozgrzewany do temperatury z powyższego przedziału, utrzymywany przez jakiś czas w tej temperaturze, po czym schładzany w specjalnych piecach z wykorzystaniem np. oleju hartowniczego. Istotną informacją jest, że podczas odpuszczania stali zawarty w niej martenzyt (lub jego część) ulega rozpadowi, w wyniku czego powstają drobne ziarna cementytu.

Rodzaje odpuszczania

Jak tłumaczy nasz ekspert z firmy PPHU Głowacki, można wyróżnić trzy rodzaje odpuszczania w zależności od zakresu temperatury, w jakiej zachodzi: odpuszczanie niskie, odpuszczanie średnie oraz odpuszczanie wysokie. Pierwszy z wymienionych procesów, przebiegający w temperaturze 150–250°C, jest wykorzystywany w celu nadania odpowiedniej twardości stali narzędziowej. Odpuszczanie średnie zachodzi w wyższej temperaturze: 250–500°C, czego efektem jest to, że stal staje się bardziej wytrzymała i sprężysta, a mniej twarda. Procesu tego używa się w przypadku takich wyrobów jak sprężyny, resory i części pojazdów, części młotów, elementów broni maszynowej. Trzecim rodzajem odpuszczania jest odpuszczanie wysokie, które, jak można się domyślić, przebiega w najwyższej temperaturze, która przekracza 500°C. Stal po takiej obróbce może być wykorzystana przy obróbce skrawaniem ze względu na swoją zwiększoną wytrzymałość oraz małą twardość.

Podsumowanie

Dzięki zastosowaniu odpuszczania stali możliwe jest uzyskanie pożądanych właściwości wytrzymałościowych i plastycznych danego wyrobu. Poza efektami procesu wyżej wymienionymi po poddaniu odpuszczaniu poprawia się również ciągliwość materiału i zmniejszają naprężenia. Proces odpuszczania poprzedza zwykle hartowanie stali, czyli poprawa jej wytrzymałości przez zastosowanie wysokiej temperatury. Zróżnicowane efekty odpuszczania mogą też zależeć od gatunku stali wykorzystywanego w danej branży przemysłu. Niekiedy konieczne bywa też unikanie pewnych temperatur dla wybranych rodzajów stali w celu zmniejszenia ryzyka kruchości materiału poddawanego obróbce.