Kolektory słoneczne, czy ogniwa fotowoltaiczne? Co wybrać?

Kolektory słoneczne i panele fotowoltaiczne dla laika mogą wyglądać dosyć podobnie, wiele osób też często zresztą używa tych nazw zamiennie. Jest to jednak błąd, ponieważ są to dwie różne rzeczy. Łączy je zdolność do przechwytywania energii z promieniowania słonecznego, ale każda technologia służy czemu innemu. Co rodzi z kolei pytanie o to, na które z tych urządzeń lepiej się zdecydować.

Aby na nie odpowiedzieć, należy przede wszystkim uświadomić sobie, na czym dokładnie polega różnica między kolektorem słonecznym a ogniwem fotowoltaicznym. To ostatnie zamienia energię słoneczną w energię elektryczną. Owo zjawisko wykorzystuje się choćby do zasilania sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniach – albo w kalkulatorach, które działają bez baterii. Ponieważ pojedyncze ogniwa nie są w stanie pokryć zapotrzebowania na większe ilości energii, łączy się je zwykle szeregowo w panele fotowoltaiczne.

Praktyczne kolektory

Kolektory słoneczne natomiast zamieniają energię pochodzącą ze słońca nie na prąd, ale na ciepło. Jest ono odbierane przez tzw. czynnik roboczy, najczęściej roztwór na bazie glikolu, która kierowana jest do zbiornika lub na wymiennika gdzie oddaje ciepło. Zadaniem kolektora jest więc całkowite lub częściowe podgrzanie wody używanej np. do mycia się – ale też choćby tej wypełniającej basen. W budynkach niskoenergetycznych, w całości ogrzewanych płaszczyznowo (tj. wyposażonych w ogrzewanie podłogowe lub ścienne), kolektory mogą ewentualnie wspomóc też funkcjonowanie systemu c.o.

Wszechstronne ogniwa

Jak dowiadujemy się w salonie firmowym Viessmann w Poznaniu, gdzie zaopatrzyć się można w oba typy urządzeń, prąd wytworzony przez ogniwa fotowoltaiczne można wykorzystać do zasilenia urządzeń RTV/AGD i źródeł światła – ale także do przygotowania ciepłej wody użytkowej czy ogrzania budynku, np. dzięki użyciu pompy ciepła. Aktualne przepisy umożliwiają podpisanie umowy z dostawcą energii do budynku, dzięki czemu będziemy mogli „oddać” do sieci nadwyżki produkowanej energii i „odebrać” w momencie kiedy energia uzyskiwana z paneli fotowoltaicznych będzie niewystarczająca. Dlaczego więc na polskich dachach znacznie częściej spotyka się kolektory słoneczne, a nie „bardziej wszechstronne” panele fotowoltaiczne?

Kluczowy argument

Powód jest dość prozaiczny: chodzi o koszt tych ostatnich, znacznie wyższy niż w przypadku kolektorów, nawet pomimo nieco mniej skomplikowanego montażu, inwestycję należy więc dokładnie skalkulować. Nie wszystkim to rozwiązanie po prostu się opłaca. Kolektory słoneczne – zwłaszcza gdy ich zakup dofinansowany zostanie z różnego typu funduszy – pozostają zaś w zasięgu możliwości finansowych większej liczby użytkowników, a też mają swoje plusy. Poza tym kolektory słoneczne wymagają znacznie mniej wolnej powierzchni na dachu budynku i nie są tak wrażliwe na częściowe zacienienia paneli. Jednym z nich jest możliwość całkowitego nieuruchamiania kotła grzewczego w sezonie letnim. Zwłaszcza gdy jest to kocioł na paliwa stałe, jego rozpalenie tylko po to, by podgrzać wodę użytkową, generuje przedostające się do atmosfery zanieczyszczenia. Rozwiązanie to jest nie tylko mało ekologiczne, ale też mało ekonomiczne, ponieważ więcej opału schodzi na podtrzymanie pracy kotła niż faktyczne przygotowanie c.w.u. Tymczasowe zastąpienie kotła elektryczną grzałką z kolei też nie jest tanim wyjściem. Jeśli nawet zaś woda użytkowa podgrzewana jest stale z wykorzystaniem prądu, gazu czy oleju opałowego, to dzięki kolektorom w chłodniejszych miesiącach koszt zużycia tych cennych paliw jest znacznie niższy, a latem – prawie zerowy. Jednak pomimo wyższych kosztów inwestycyjnych instalacje fotowoltaiczne stają się coraz bardziej popularne i powoli wypierają kolektory słoneczne. Dzieje się to nie tylko dzięki dotacjom i preferencyjnym kredytom. We wcześniejszych latach użytkownicy paneli fotowoltaicznych wyprodukowaną, a niewykorzystaną energię słoneczną musieli odprzedawać na niekorzystnych warunkach co powodowało, że czas zwrotu inwestycji był bardzo długi i sięgał nawet kilkunastu lat. Obecnie po podpisaniu umowy z lokalnym dostawcą energii, wszystkie nadwyżki produkowanego prądu oddane do sieci i zostać zbilansowane z bieżącymi opłatami za pobór energii elektrycznej. Oczywiście wiąże się to z dodatkową prowizją dla dostawcy energii, ale mimo to jest to rozwiązanie znacznie bardziej opłacalne dla użytkowników i pozwoliło skrócić czas zwrotu inwestycji nawet o połowę. Zaletą instalacji fotowoltaicznych są też duże niższe koszty serwisu, a także możliwość stałego monitoringu instalacji. Praktycznie każdy użytkownik ma dostęp do aplikacji, dzięki której może sprawdzić np. na swoim smartfonie, nie tylko ile w danym momencie instalacja produkuje energii elektrycznej, ale też ile już wyprodukowała w zestawieniu dziennym, miesięcznym, czy też rocznym.